پیش گفتار

الحمدللّه‏ ربّ العالمين، والصلوة والسلام على محمّد وآله الطاهرين، واللعن الدائم على أعدائهم أجمعين.

چيستى تاريخ و تأمّلات فلسفى در اين حوزه، ذهن برخى از فلسفيان را به خود مشغول داشته است.

زمان و حركت سيال آن دو چهره‏ى گويا از ظهور و بروز هستى ثابت و استوار است كه تازگى و حيات نو، ظهور سيال آن مى‏باشد. تاريخ بستر ثابت ظهور تازگى‏هاى هستى است؛ آن هستى كه در ناسوت

صفحه ی 7

*********

سيال است و دو چهره‏ى ثابت واقعى و گذراى تدريجى دارد. چهره‏اى از آن زمان است كه ظرف تحقق آن جان هستى و چهره‏اى ديگر كه ظرف ثبات و بقاى عينى آن است، ربوبيت دايمى را مى‏طلبد و اين گونه است كه انسان مى‏تواند به حيات و به زندگى گذشته‏ى خويش و ديگران بينديشد و از خود آغاز كند و از چهره‏هاى ثابت، ظهورات گذرا را دنبال نمايد و گذشتگان قافله‏ى تاريخ را همچون شخصيت خود در نظر آورد و مورد مخاطب قرار دهد و خود و جامعه را زنده ببيند و يأس را از خود دور سازد و بدون هيچ تكرارى تازگى‏ها را دنبال نمايد و همواره به تلاش و شور و شعور بينديشد و فعاليت نمايد.

يكى از مباحث مهم تاريخى كه كم‏تر مورد مداقّه‏ى فلسفى و علمى قرار گرفته است حادثه‏ى سقيفه در مدينه و حوادث پى‏آمد آن است كه

صفحه ی 8

*********

نوشته‏ى حاضر با گذر از تأمّلات فلسفى بر تاريخ به تحليل و بررسى اين مهم به صورت گذرا و كوتاه مى‏پردازد.

وآخر دعوانا أن الحمدللّه‏ ربّ العالمين

صفحه ی 9

*********