پيش‏گفتار

الحمدللّه‏ رب العالمين والصلوة والسلام على‏محمّد وآله الطاهرين واللعن الدائم على اعدائهم أجمعين.

در بيان واژه‏ها و مفاهيم اسلامى كه در قرآن كريم و سنت حضرات معصومين عليهم‏السلام آمده است عناوين و موضوعاتى ديده مى‏شود كه هر يك به تنهايى موقعيت معرفتى و جايگاه عالى و ارزشى دين مقدس اسلام را در شناخت عناصر و عوالم نظام هستى مشخص مى‏نمايد و هر انديشمند دانايى را به فكر در حقايق عالم بر مى‏انگيزد كه براى نمونه به برخى از اين معانى و واژه‏ها؛ همچون: عرش⁽¹⁾، كرسى⁽²⁾، لوح،

1ـ «وهو ربُّ العرش العظيم»؛ و اوست پروردگار عرش بزرگ. توبه / 129.

2ـ «وسع كرسيه السموات و الأرض»؛ كرسى خداوند آسمان‏ها و زمين را فرا گرفته است. بقره / 255.

صفحه ی 7

*********

قلم⁽¹⁾، لوح محفوظ⁽²⁾، علّيين⁽³⁾ و أمّ الكتاب⁽⁴⁾ مى‏توان اشاره كرد.

ابتدا لازم است به اين موضوع اشاره شود كه اصل اعتقاد به وجود خارجى چنين حقايق و معانى بر هر مسلمانى ضرورت دارد و هر مؤمنى بايد از حقايق علمى و مصاديق خارجى آن اطّلاع تحقيقى داشته باشد و در وجود علمى و عينى آن از آگاهى‏هاى لازم بى‏بهره نباشد؛ چرا كه وجود عينى و خارجى چنين حقايقى از مسلّمات شريعت و از آموزه‏هاى قرآن كريم و سنت مى‏باشد؛ به طورى‏كه انكار كلى آن با انكار ديانت برابر است.

بعد از اعتقاد و ايمان به حقايق خارجى و غيبى اين‏گونه مفاهيم و واژه‏ها كه از مصاديق ايمان به غيب است اين موضوع پيش مى‏آيد كه

1ـ «والقلم وما يسطرون»؛ سوگند به قلم و آن چه مى‏نويسد. قلم/1.

2ـ «بل هو قران مجيد في لوح محفوظ»؛ بلكه آن قرآن گرامى است كه در لوح محفوظ نگه داشته شده است. بروج / 21 ـ 22.

3ـ «كلاّ إنّ كتاب الأبرار لفي علّيين»؛ نه چنين است، همانا كتاب نيكان در عليين است. مطففين / 18.

4ـ «وعنده أمّ الكتاب»؛ و كتاب ما در نزد خداست. رعد / 39.

صفحه ی 8

*********

شناخت واقعى و وصول حقيقى به چنين امورى از چه راهى ممكن مى‏باشد و چگونه مى‏توان ارتباط علمى و يا حضورى با اين حقايق وجودى برقرار ساخت و از اين عوالم عينى آگاه گشت؟ نوشتار حاضر به بررسى اين مهم مى‏پردازد و راه وصول و معيار شناخت مصداقى مفاهيم ياد شده را مورد شناسايى قرار مى‏دهد.

چه كسى و يا چه علمى مى‏تواند از حقايق مصداقى و چگونگى خارجى آن به ما خبر دهد و يا ما را به آن واصل نمايد؟ آيا اين مهم بر عهده‏ى علوم تجربى است يا فلسفه يا عرفان؟ كدام يك از روش‏هاى مذكور مى‏تواند داعيه‏ى اثبات اين عوالم را داشته باشد و يا بايد از اساس، راه ديگرى را دنبال كرد؟

خلاصه براى تخلق به اين حقايق در كانون و منبع فيوضات استعدادى نفس انسانى خويش بايد دست در كدام دامن انداخت، در چه طريقى گام برداشت و از چه مبديى استمداد جست؟ آيا با كوشش به نتيجه مى‏رسيم يا با اميد؟ مقصود ما با توسل حاصل مى‏شود يا با تحقيق يا بايد

صفحه ی 9

*********

پذيرفت كه براى حل اين گونه مسايل فقط وحى و عصمت است كه كارگشاست؟

اين‏جاست كه بايد اين امور را بخوبى مورد تحليل و كاوش قرار داد و از آن به‏طور صريح و واضح سخن سر داد و از رخساره‏ى تمامى ابهامات پرده برداشت.

وآخر دعوانا أن الحمدللّه‏ رب العالمين

 

صفحه ی 10

*********