درباره پایگاه  اضافه کردن به علاقه مندیها  نقشه سایت  صفحه اصلی
 

صفحه اصلی


مرز عرفان‌ و همّت‌ عارف

همه‌ي‌ همّت‌ و مناط‌ و ملاك‌ كار براي‌ عارف‌ بايد رؤيت‌، حضور، مشاهده‌، كشف‌ و يافته‌هاي‌ عيني‌ باشد؛ در صورتي‌ كه‌ عارف‌ در مواردي‌ به‌ اين‌ فراز از عالم‌ عيني‌ دست‌ يابي‌ نداشته‌ باشد، دست‌كم‌ بايد اساس‌ كار خود را منطق‌ كلي‌، روش‌ نظري‌ و برهان‌ فلسفي‌ قرار دهد.

عارف‌، يا بايد از مشاهده‌ و كشف‌ و يافته‌هاي‌ خود سخن‌ سر دهد، كه‌ اين‌ همت‌ عارف‌ و لُبّ عرفان‌ است‌ و يا دست‌كم‌ مباني‌ و مسايل‌ خود را با براهين‌ حتمي‌ فلسفي‌ همراه‌ نمايد.

عارف‌، هرگز نبايد به‌ كم‌تر از اين‌ دو روش‌ معرفتي‌، تمسّك‌ جويد؛ چرا كه‌ تمسك‌ به‌ اين‌ دو فرهنگ‌ تحققي‌ و علمي‌ شأن‌ عارف‌ است‌ و عدم‌ آن‌ با خروج‌ از محدوده‌ي‌ عرفان‌ برابر است‌.

پس‌ عرفان‌ اسلامي‌ اساسي‌ به‌ مراتب‌ محكم‌تر و گسترده‌تر از فلسفه‌ و انديشه‌ي‌ حصولي‌ دارد. عارف‌ مي‌يابد آن‌چه‌ را كه‌ فيلسوف‌ مي‌داند، و مي‌شناسد و بر اين‌ اساس‌، بسياري‌ از حقايق‌ را كه‌ فلسفه‌ به‌ آن‌ راه‌ ندارد، در مي‌يابد.

آن‌چه‌ فيلسوف‌ مي‌داند، عارف‌ خود مي‌سازد و در اين‌ شأن‌ فارغ‌ از هر انديشه‌ و فكر و نظر است‌.

اين‌دو؛ اگرچه‌ در موارد بسياري‌ اشتراك‌ دارند و مباني‌ مشترك‌ بسياري‌ ميان‌ آنان‌ وجود دارد، فلسفه‌ هيچ‌گاه‌ فراتر از حصول‌ صوري‌ حقايق‌ و تحقق‌ نفس‌ معاني‌ نيست‌؛ در حالي‌ كه‌ عارف‌ نفس‌ حضور و وجود و تحقق‌ عيني‌ تمثلي‌ حقايق‌ و معاني‌ مي‌باشد.

عارف‌ تجسم‌ خارجي‌ و مصداق‌ بارز اراده‌ي‌ هستي‌ است‌؛ در حالي‌ كه‌ فيلسوف‌ دل‌ بر انديشه‌ي‌ حصولي‌ خوش‌ دارد و وجود وي‌ جز در پي‌ تحقق‌ علمي‌ موجودات‌ نيست‌.

در عرفان‌ آن‌چه‌ اهميت‌ و ارزش‌ حصولي‌ و حضوري‌ دارد، تنها بيان‌ دلايلي‌ است‌ كه‌ بر شهود و يافت‌هاي‌ كامل‌ غيبي‌ و يا دست‌كم‌ بر براهين‌ متقن‌ فلسفي‌ تكيه‌ دارد و هر چه‌ جز اين‌ باشد و مورد اعتماد قرار گيرد، ارزش‌ معرفتي‌ عرفاني‌ ندارد و تنها موقعيت‌ مسايل‌ فلسفي‌ را پيدا مي‌كند كه‌ چگونگي‌ آن‌ بيان‌ شد. اكنون‌ به‌ موقعيت‌ و چگونگي‌ عرفان‌ و كتاب‌هاي‌ عرفاني‌ اشاره‌اي‌ مي‌شود تا در تمامي‌ جهات‌ لازم‌، انديشه‌ي‌ تحول‌ و پيشگيري‌ تكوّن‌ يابد.

عرفان‌ ما با تمامي‌ كيفيت‌ و كميت‌هاي‌ عالي‌ و چشمگيري‌ كه‌ دارد متأسفانه‌ درگير مباحث‌ پوچ‌ و تكراري‌ و سخنان‌ بي‌ اساس‌ و انحرافي‌ و نارواي‌ بسياري‌ گشته‌ كه‌ هر يك‌ به‌ تناسب‌ خود ضربه‌ي‌ محكمي‌ بر موقعيت‌ و پيكره‌ي‌ عرفان‌ در سطح‌ كلي‌ وارد ساخته‌ است‌.

بسياري‌ از مسايل‌ و مباني‌ عرفاني‌، مآخذ منقول‌ مخدوش‌ و بي‌ اساس‌ و مطالب‌ سست‌ و بدون‌ استناد صحيح‌ و با تعصب‌ و خود محوري‌ خاص‌ است‌ كه‌ بيش‌تر، مباني‌ و معتقدات‌ كلامي‌؛ آن‌ هم‌ از نوع‌ انحرافي‌ و باطل‌ آن‌ را دنبال‌ كرده‌ است‌ كه‌ اين‌ خود چهره‌ي‌ عرفان‌ الهي‌ را به‌ ظاهر آلوده‌ ساخته‌ است‌.

عارفان‌ بزرگ‌ و شامخ‌ ما با تمام‌ ظرافت‌ها و دقت‌هايي‌ كه‌ در مسايل‌ و مباني‌ معرفتي‌ به‌ كار برده‌اند؛ به‌ گونه‌اي‌ كه‌ در مباحث‌ شناخت‌ هستي‌ و معارف‌ بلند الهي‌ به‌ مراتب‌ از ديگران‌ پيشي‌ گرفته‌اند و همواره‌ پيشتاز يافته‌هاي‌ عميق‌ عرفاني‌ بوده‌اند و ديگران‌ را هر كس‌ و هر چه‌ بوده‌ است‌ در مسايل‌ عقيدتي‌ تحت‌ تأثير خويش‌ قرار داده‌ و گدايان‌ اين‌ كوي‌ و برزن‌ نموه‌اند؛ ولي‌ خود نيز با كمال‌ تأسف‌ در طول‌ تاريخ‌ عمر عرفان‌ اسلامي‌ درگير حوادث‌ شوم‌ اجتماعي‌، سياسي‌ و فرهنگي‌ بوده‌اند.

سرگرداني‌ و انزوا و بي‌ ميلي‌ به‌ مظاهر مادي‌ عالم‌ و آدم‌، مسير مشخص‌، طريق‌ پويا و روش‌ متحرك‌ و زنده‌ را از آنان‌ سلب‌ نموده‌ است‌؛ به‌ طوري‌ كه‌ هيچ‌گاه‌ پيشتازي‌ فرهنگ‌ عرفاني‌ را كه‌ رهبري‌ آن‌ با عارف‌ است‌، در تمامي‌ جهات‌ انساني‌ و اجتماعي‌ كارآمد نساخته‌ و به‌ عكس‌، گوشه‌ي‌ انزوا را هم‌چون‌ قفس‌، محل‌ و مأواي‌ خلوت‌ و خلسه‌ و جايگاه‌ چله‌هاي‌ طولاني‌ خود قرار داده‌اند.

ميزان‌ كشف‌ صحيح‌

بعد از بيان‌ اين‌ امور، براي‌ پرسش‌ دوم‌ مجالي‌ باقي‌ نمي‌ماند و ميزان‌ كشف‌ حقيقي‌ از خيالات‌ باطل‌ روشن‌ مي‌شود؛ زيرا آن‌چه‌ عارف‌ مي‌يابد هنگامي‌ مي‌تواند كشف‌ كامل‌ و صحيح‌ باشد كه‌ گذشته‌ از آن‌ كه‌ داراي‌ تهافتي‌ نباشد، برهان‌ و عصمت‌ را از خود دل‌ آزرده‌ نسازد و منافاتي‌ با اين‌ دو نداشته‌ باشد كه‌ در غير اين‌ صورت‌، آن‌ يافته‌ ارزش‌ عرفاني‌ ندارد.

اگرچه‌ تشخيص‌ اين‌ امر در بسياري‌ از موارد مشكل‌ است‌ و بايد عارف‌ در هر مرتبه‌اي‌ از سير و سلوك‌ كه‌ هست‌، هيچ‌ گاه‌ انديشه‌ي‌ استقلال‌ و بي‌ نيازي‌ از وحي‌ را به‌ خود راه‌ ندهد و به‌ طور مداوم‌ از تمامي‌ حضرات‌ انبيا و ائمه‌ي‌ هدي‌ عليهم السلام و مَثَل‌ اعلاي‌ حق‌، حضرت‌ زهرا عليهم السلام و استمداد جويد كه‌ اين‌ خود رمز شناخت‌ تمامي‌ رهزن‌ها و توهماتي‌ است‌ كه‌ در اين‌ وادي‌ پيش‌ مي‌آيد.

 

 

 

پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی محمد رضا نکونام(مدّظلّه العالی) |صفحه اصلیصفحه اصلی  نقشه سایتنقشه سایت  آر اس اس آر اس اس  پادکست پادکست  پخش آنلاین دروس پخش آنلاین دروس  درباره پایگاهدرباره پایگاه

copyright 2007-2012 تمامی حقوق این سایت متعلق به دفتر حضرت آیت الله العظمی محمد رضا نکونام (مدّظلّه العالی) می باشد و استفاده از مقالات ، کتاب ها و... با ذکر منبع بلامانع است